İş güvenliğinde göz koruma, özellikle tehlikeli çalışma ortamlarında çalışanların gözlerini kazalardan, yaralanmalardan ve zararlı maddelerden korumak amacıyla alınan önlemleri kapsar. Göz, iş kazalarında en sık zarar gören organlardan biridir ve iş yerlerinde bu riski en aza indirmek için uygun koruyucu ekipmanlar kullanılması gerekir. Göz koruma, iş sağlığı ve güvenliğinde kritik bir unsurdur, çünkü göz yaralanmaları kalıcı görme kaybına veya ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Göz Korumanın Önemi
Göz koruması, çeşitli tehlikelerle karşı karşıya kalınan çalışma ortamlarında, özellikle şu durumlarda hayati önem taşır:
- Kimyasallar: Asidik ve bazik maddeler, solventler ve diğer zararlı kimyasallar gözle temas ettiğinde ciddi yaralanmalara neden olabilir.
- Toz ve Parçacıklar: İnşaat, madencilik, metal işleme gibi sektörlerde havada dolaşan tozlar ve küçük parçacıklar göze zarar verebilir.
- Isı ve Alev: Kaynak, döküm, cam üfleme gibi sıcak işlerde çalışanlar, gözlerini yüksek ısıdan ve sıçrayan sıcak malzemelerden korumalıdır.
- Radyasyon (UV ve IR): Kaynak işlemleri, lazer kullanımı veya güneş altında yapılan işler gözleri ultraviyole (UV) ve kızılötesi (IR) ışınlara maruz bırakabilir. Bu durum, gözlerde yanıklar ve uzun vadede kalıcı hasarlara yol açabilir.
- Fiziksel Darbeler: İnşaat ve montaj gibi sektörlerde göz, düşen veya fırlayan malzemeler nedeniyle darbeye maruz kalabilir.
Göz Koruma Ekipmanları
Koruyucu Gözlükler:
- Genişletilmiş Yan Korumalı Gözlükler: Gözleri sadece önden gelen tehditlerden değil, aynı zamanda yanlardan da korur. Genellikle toz, parçacık ve kimyasallara karşı kullanılır.
- Kimyasal Sıçrama Gözlükleri: Kimyasal laboratuvarlarda, sıvı kimyasallara karşı kullanılır ve tam kapalıdır, böylece gözlere sıvı sıçramalarını engeller.
Yüz Siperleri (Vizörler):
- Yüz ve gözleri tamamen kapatan, özellikle kaynak, metal kesme ve taşlama gibi işlerde kullanılan ekipmanlardır. Yüksek ısıya, sıçrayan maddelere ve kıvılcımlara karşı tam koruma sağlar.
Kaynak Maskeleri:
- Kaynak yaparken UV ve IR ışınlarına karşı gözleri korumak için özel olarak tasarlanmış maskelerdir. Karanlık filtreler içerir, böylece kaynak sırasında oluşan parlak ışıktan gözler korunur.
Lazer Gözlükleri:
- Lazerle yapılan çalışmalarda gözlerin zarar görmesini önlemek için özel filtreli gözlükler kullanılır. Lazer ışınlarının göze ulaşmasını engeller.
Toz Gözlükleri:
- İnşaat, madencilik ve taş ocağı gibi işlerde çalışanların gözlerini toz ve küçük parçacıklardan koruyan sıkıca oturan gözlüklerdir.
Göz Koruma Ekipmanları Seçiminde Dikkat Edilecekler
- İşin Niteliği: Göz koruma ekipmanı, çalışılan işin doğasına uygun olmalıdır. Örneğin, kimyasallarla çalışan biri, tam kapalı koruyucu gözlük kullanmalı, kaynak yapan biri ise kaynak maskesi tercih etmelidir.
- Konfor ve Uygunluk: Göz koruma ekipmanlarının çalışanlar tarafından rahatça takılabilmesi ve uzun süre kullanımı sırasında rahatsızlık vermemesi önemlidir.
- Kalite ve Dayanıklılık: Kullanılacak ekipmanların sertifikalı, dayanıklı ve standartlara uygun olması gerekir. Ekipmanlar, çalışma ortamında karşılaşılabilecek fiziksel, kimyasal ve termal tehditlere karşı yeterli korumayı sağlamalıdır.
- Temizlik ve Bakım: Göz koruma ekipmanlarının düzenli olarak temizlenmesi, hijyenin sağlanması ve bakımlarının yapılması gerekmektedir. Çizilmiş veya zarar görmüş koruyucu gözlükler ve maskeler, işlevini tam olarak yerine getiremeyeceği için değiştirilmelidir.
Göz Yaralanmalarının Önlenmesi İçin Ek Önlemler
- Eğitim: Çalışanlara göz koruma ekipmanlarının doğru kullanımı hakkında eğitim verilmelidir. Her çalışanın, hangi durumlarda ne tür bir göz koruyucu kullanması gerektiğini bilmesi önemlidir.
- Tehlikeli Alanların İşaretlenmesi: Yüksek risk taşıyan alanlar (kaynak, lazer, kimyasal işleme alanları gibi) açıkça işaretlenmeli ve bu alanlarda göz koruyucu kullanma zorunluluğu vurgulanmalıdır.
- Risk Değerlendirmesi: İş yerlerinde düzenli olarak göz koruma gerektiren risklerin değerlendirilmesi ve bu risklere karşı uygun tedbirlerin alınması gerekir.
Sonuç
Göz koruma, iş yerlerinde güvenliğin sağlanmasında kritik bir role sahiptir. İş kazalarının büyük bir kısmı uygun göz koruma ekipmanı kullanılmaması nedeniyle meydana gelir. Bu nedenle, işverenlerin çalışanlarına doğru ekipmanı sağlaması ve bu ekipmanların etkin bir şekilde kullanılmasını teşvik etmesi, göz yaralanmalarının önlenmesi açısından büyük önem taşır.
